Zeytinyağlı Yemekler

Zeytinyağı ülkemizde olduğu gibi pek çok Akdeniz ülkesinin mutfağında büyük yer tutuyor. Zeytinyağlı yemekler büyük bir kültürün ayrılmaz, nadide parçaları olarak kabul ediliyor. Dünyada iletişim ve ticaretin artmasıyla birlikte zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler tüm dünyada yaygınlaşmaya ve revaçta olmaya başladı.

Halen bazı ülkelerde ulaşım maliyetleri ve taşınma zorluğu nedeniyle zeytinyağı pahalı bir besin olarak raflarda yerini almasına rağmen, küresel dünyada artık çok fazla insan bu “doğal mucize”ye ulaşma şansına erişiyor.

Zeytinyağı, içeriği ile hipertansiyon, kalp hastalıkları ve kolesterol problemi olan insanlar için oldukça sağlıklı bir alternatif oluyor. Hastalık problemi olmayan insanlar dahi, hem damak tadı sebebiyle hem de sağlıklarını korumak amacıyla zeytinyağı ihtiva eden yemekleri sıklıkla tercih ediyorlar.

Her toplumun ve her milletin kendine ait lezzetleri olduğu su götürmez bir gerçek. Zeytinyağlı yemekler, var oldukları toplumun damak zevklerine göre çeşitlilik gösteriyor. Zeytinyağı ve türevlerinin sıkça kullanıldığı ülkelerde klasikleşen tarifler karşımıza çıkarken, zeytinyağı ile yeni tanışan kültürlerde inovatif tarifleri görmek ve yenilikçi yemekler ile karşılaşmak mümkün. Zeytinyağı ile yapılabilecek pek çok tarif artık herkesin mutfağının parçası olmuş durumda.

Takdir edeceğiniz üzere, zeytinyağlı yemekler ve zeytinyağı açısından geniş bir kültürel altyapıya sahip olan ülkelerden biri de Türkiye. Ülkemizin bulunduğu coğrafya, güney ve batı kıyılarına hakim olan Akdeniz iklimi ve tarihi kökenlerin bu duruma etkisi son derece yüksek. Zeytin yetiştiriciliğinin hatırı sayılır şekilde yapıldığı Türkiye, kendisine has zeytinyağları ve zeytinyağlı yemek tarifleri ile ön plana çıkan bir ülke. Anadolu kültürü ile harmanlanan tarifler usta ellerde şekillenerek, tadına doyulmaz lezzetlere dönüşüyor.

Zeytinyağlı yemekler, eşsiz lezzetleri ve “fresh” tatlarının yanında son derece sağlıklı besinler olarak biliniyor. Doğal ve sağlıklı bir gıda olan zeytinyağı dahil olduğu her tarifi sağlık deposuna çeviriyor desek yeri var. Hal böyle olunca, zeytinyağlı yemek tarifleri günümüzde en çok aranan ve en çok merak edilen konulardan biri oluyor.

Zeytinyağlı Yemekler Nelerdir?

Zeytinyağlı yemekler konusu açılınca akıllara gelen ilk sorulardan biri de “Nedir bu zeytinyağlı yemekler?” ya da “Zeytinyağlı yemekler nelerdir?” oluyor. Tabii ki, mutfak kültüründe bir ürün ile yapılan yemekler, ya da üretilen besin maddeleri çok farklı özelliklere sahip olabiliyor ve değişik çeşitlere ayrılabiliyor. Ancak yine de genel bir tanım yapmak gerekirse, zeytinyağlı yemekler için sağlık deposu, genellikle sebze içeren ve soğuk ya da ılık tüketilen “doğa harikaları” diyebiliriz. Genel tanımda bahsettiğimiz zeytinyağlı yemekler, klasik Akdeniz mutfağına ait “done”ler üzerinden ilerleyen bir kültür sonucu ortaya çıkan, klasik tariflerin genel özellikleri olarak tanımlanabilir. Akdeniz mutfağında, şeker ihtiva eden sebzeler, genellikle bol zeytinyağı ve ekşi ile pişirilerek soğuk servis edilir. Bu tarif ya da tanım, bilinen en klasik zeytinyağlı yemek tasviri olarak nitelendirilebilir.

Genel tanımda birkaç madde ile sınırlandırdığımız zeytinyağlı yemekler, aslında ucu bucağı olmayan bir cennet. Çünkü, mutfak size dilediğiniz özgürlüğü verecek kadar samimi bir yer. Damak tadınıza ya da yeme – içme kültürünüze göre zeytinyağını dilediğiniz şekilde kullanabilirsiniz. İster et, balık gibi proteinler ile isterseniz sebze ağırlıklı menülerde zeytinyağı ve türevlerine yer verebilirsiniz.

“Türkiye’de zeytinyağlı yemekler nelerdir?” gibi bir soru soracak olursak, alacağımız cevaplar arasında en popüler olanlar yaprak sarma, kereviz, enginar ve soğuk mezeler olacaktır. Fakat kuzu etli, deniz ürünlü ve Güneydoğu’ya doğru gittiğimizde baharat ile dans eden tarifler ile bezeli bir zeytinyağlı kültürümüz olduğunu da es geçmeyelim.

Zeytinyağlı Yemekler Hangi Bölgeye Aittir?

Zeytinyağlı yemekler, dünyada en çok Akdeniz iklimine sahip ülkelerde, yani Akdeniz kıyılarında tüketiliyor. Genellikle klasik zeytinyağlı yemek tarifleri bu coğrafyalardan dünyaya yayılım gösteriyor. Dünyanın en büyük zeytin üreticisi ülkelerinden olan Fas, mutfağında zeytinyağlı tariflere en çok yer veren ülkelerden biri durumunda. Fas’ın ardından İtalya’nın geldiğini söyleyebiliriz. İtalyanlar, dünyanın en büyük mucizelerinden olan zeytinyağını baş tacı eden tarifleri ile dünyaya kendini kanıtlamış bir millet. Bu iki ülkenin ardından ise İspanya, Yunanistan ve Türkiye geliyor. Akdeniz coğrafyasının üç renkli ülkesi, topraklarında yetişen zeytinin kıymetini biliyorlar ve mutfak kültürlerine uzun yıllardır zeytinyağını entegre etmiş durumdalar.

Dünyanın en çok zeytinyağı kullanan ülkelerinden biri olan ülkemiz Türkiye’de zeytin, iklim koşulları gereğince Ege, Akdeniz ve Doğu Akdeniz’in uzantısı olarak Güneydoğu Bölgesi’nin belli başlı yerlerinde yetişiyor. Doğal olarak da bu bölgelerde zeytinyağlı yemekler daha yaygın şekilde tüketiliyor. Özellikle zeytin bahçelerinin en yoğun olduğu Ege Bölgesi, zeytinyağı kullanımında başı çekiyor. Zeytinyağlı yemek tariflerine en sık Ege mutfağında rastlıyoruz.

Zeytinyağlı Sebze Yemekleri

Pişmiş ya da çiğ sebzeler zeytinyağı ile en uyumlu besin maddeleri olarak biliniyor. Zeytinyağlı sebze yemekleri, zeytinyağı ile yapılan tariflerin çoğunluğunu oluşturuyor. Dilediğiniz tüm sebzeleri zeytinyağı ile pişirerek servis edebilirsiniz. Ispanak, Ege otları, kabak, kereviz, brokoli, taze fasulye, yer elması, patlıcan,  taze bakla, enginar, şevketibostan, kuşkonmaz, börülce gibi sebzelerin tamamı zeytinyağı ile birlikte birer lezzet bombası haline geliyor.

Zeytinyağlı sebze yemekleri yapmak ve bu muhteşem lezzetlerin tadını çıkarmak istiyorsanız, en popüler tariflere göz atmanızı öneriyoruz. Zeytinyağlı Baklalı Enginar, Zeytinyağlı Kabak Çiçeği Dolması, Zeytinyağlı Fava, Zeytinyağlı İç Bakla, Zeytinyağlı Börülce, Zeytinyağlı Yaprak Sarması ülkemizde en sevilen ve en çok tercih edilen, zeytinyağlı sebze yemekleri olarak ön plana çıkıyor.

Zeytinyağlı Etli Yemekler

Zeytinyağı ile et ürünleri, son yıllarda ülkemizde yan yana sıklıkla anılan ikililer değiller; ancak Ege ve Doğu Akdeniz yörelerinde et ürünü içeren zeytinyağlı tariflere rastlamak mümkün. Aynı zamanda “et ürünü” olarak kabul edilen deniz ürünlerinin zeytinyağı ile uyumu dillere destan diyebiliriz. Yine pek çok et ürünü, tavuk ve deniz ürünü zeytinyağı marinasyonu ile seviye atlıyor diyebiliriz. Özellikle Akdeniz ülkelerinde zeytinyağı, etlerle ve deniz ürünleriyle birlikte sıkça kullanılıyor.

Zeytinyağlı etli yemekler arasında, ülkemizde en popüler örneklerden birinin zeytinyağlı etli şevketibostan olduğunu söylemek yanlış olmaz. Ege Bölgesi’nin en özel otlarından olan şevketibostan, zeytinyağı ve kuzu etiyle birlikte seviye atlıyor. Zeytinyağlı etli şevketibostan mutlaka denemeniz gereken bir yemek.

Zeytinyağlı sebze yemekleri tariflerinize kırmızı et veya kıyma ekleyerek, damak tadınıza daha uygun hale getirebilirsiniz. Kereviz, pırasa, patlıcan ve daha pek çok sebze yemeği zeytinyağı ve et kombinasyonu ile gayet lezzetli olabilir.

Zeytinyağı, beyaz et ve kümes hayvanları ile de gayet iyi ikili oluşturabilir. Izgara yapılacak tavukları zeytinyağı ile marine edebilir, tavuklu yeşil salatalara bol zeytinyağı ekleyebilir veya fırın tavuk tariflerinde çıtır dokuyu sağlamak için, tavukların üzerini zeytinyağı ile parlatabilirsiniz. Deniz ürünlerini bol zeytinyağı ile marine edebilir veya soteleyebilirsiniz. Ortaya çıkacak sonuçtan memnun kalacağınızı düşünüyoruz.

Zeytinyağlı Fit Yemekler

Zeytinyağı ihtiva eden sebze yemekleri, zeytinyağı ile pişirilen ya da marine edilen deniz ürünleri, zeytinyağlı bol sebzeli salatalar, zeytinyağlı beyaz etli sebze bowl çeşitleri, beyaz etli ve zeytinyağlı salatalar, zeytinyağlı ızgara sebzeler gibi pek çok lezzetli ürün, tamamen fit ve kalorisi düşük yemekler kategorisinde yer alıyor. Bu tarifler, sağlıklı beslenme ile ilgilenen pek çok insanın ilgisini çekiyor.

Damak zevkinize göre pek çok ürün ile birlikte zeytinyağı kullanılarak sağlıklı tarifler elde etmeniz mümkün. Hatta zeytinyağlı ve yulaflı sağlıklı kurabiye tarifi gibi hamur işi tarifleri bile yapılabilir, kendinizi şımartabilirsiniz.

Zeytinyağlılar Nasıl Pişirilir?

Mutfaktan bir ürün çıkması başlı başına ustalık ister. Harika kokuların geldiği mutfaklardan sofralara uzanan yemeklerin macerası hep zorlu olmuştur. Fakat, bazı yemeklerin usulüne göre ve lezzetli şekilde yapılması için çeşitli püf noktalara ve biraz da emeğe ihtiyaç vardır. Zeytinyağlı yemekler bu hassas yemeklerin içerisinde kalan kısımda yer alır.

Zeytinyağı kullanımı, son derece ustalık gerektiren bir bağlayıcıdır. Doğru şekilde kullanıldığında yemeklere veya salatalara harika bir aroma bırakırken, yanlış kullanımı ise istenmeyen sonuçların ortaya çıkmasına yol açar. Peki, zeytinyağlılar yapılırken ne gibi yanlışlardan uzak durulmalı ve nelere dikkat edilmeli, bunlara bakalım.

Zeytinyağlı yemekler pişirilirken yapılan en büyük hataların başında yüksek ateşte pişirmek gelir. Eğer yemeğinizde et ürünü yoksa yüksek ateş, yemeğin içerisindeki sebzelerin kendi suyu ve lezzetinin yemeğe tam geçmemesine neden olur. Yine, baharatlardan gelen aromalar eksik kalabilir ya da zeytinyağı yanabilir. Bu nedenle, zeytinyağlı yemekler mümkün olduğu kadar kısık ateşte pişirilmelidir.

Zeytinyağlı yemekler pişirilirken yapılan en büyük hatalardan bir diğeri ise yemeği sık sık karıştırmaktır. Karıştırma eylemi sebzelerin dağılmasına ve yemeğin kıvamının bozulmasına neden olur.

Zeytinyağlı yemekler fazla suyu sevmez. Çok su koyulan bir zeytinyağlı yemek, sulu yemek kıvamına dönüşür. Sebzelerin kendi sularını salacağı hesap edilerek, yemeğe ilk etapta su eklemek doğru olacaktır.

Son olarak, yapılan en büyük hata ise pişen yemeği doğru şekilde demlendirip, ılıtmadan servis etmektir. Zeytinyağlı yemekler demini aldıktan sonra daha lezzetli hale gelir.

Mevsimsel malzemeleri seçmek ve zeytinyağlı yemekler için kullanılan sebzelerin çiğden pişirilmesi (kavrulmadan) doğru yöntemlerden biridir. Ayrıca yemeğin içinde et, tavuk ya da balık kullanılacaksa, bunların ayrıca pişirilerek sebzelere eklenmesi gerekir.

Zeytinyağlılar, mümkün oldukça az su ile kısık ateşte, şeker ilavesi ile ve karıştırmadan pişirilmelidir. Zeytinyağlı yemekler kararmaması için limon ya da portakal kullanılarak pişirilebilir.

Zeytinyağlı Yemeklere Neden Şeker Konur?

Zeytinyağlı yemekler ile şekerin sıkı ilişkisinin nereden geldiği, genellikle merak edilen konulardan biridir. Zeytinyağlı yemekler şeker ilave edilerek pişirilir ve böylece yemeklerin daha lezzetli olacağı düşünülür. Peki, bu gerçekten doğru mudur?

Şeker atılmayan zeytinyağlı yemekler şekerli muadillerine göre biraz yavan bir tat verebilir. Bunun nedeni, zeytinyağında bulunan asitten gelen ekşiliğe karşı gelen tatlı miktarının yakalanamamasından kaynaklanır. Aynı zamanda daha topraksı tada sahip sebzelerden gelen tadın zeytinyağı ile birleşimi çok ağır bir tat oluşmasına yol açabilir. Bunu önlemek için de zeytinyağlı yemekler çoğunlukla şeker takviyesi ile yapılır.

Şeker, özellikle zeytinyağlı sebze yemekleri tariflerinde görülür. Elinizdeki sebze, zeytinyağının asidini kıracak kadar şeker ihtiva etmiyorsa, bir miktar şeker kullanarak yemeğinizde lezzet patlamaları yaratabilirsiniz.

Zeytinyağlı Yemekler Isıtılır mı?

Zeytinyağlı yemekler Anadolu mutfağında genellikle soğuk ya da ılık servis ediliyor. Ancak bilinenin aksine soğuk servis etmek demek, yemeği buzdolabından çıkarıp buz gibi masaya koymak değil. Genellikle oda sıcaklığında servis edilen yemekler “soğuk” olarak tanımlanıyor. Zeytinyağlı yemekler soğuk tercih edilir diye bir kural olmamakla birlikte, iki sebepten ötürü soğuk tüketme kültürü mutfağımızda oturmuş durumda. Egelilerin ve Giritlilerin ise zeytinyağlı yemekler konusunda ılık tüketme taraftarı olduğunu dip not olarak ekleyelim. Gelelim, soğuk tüketim sebeplerine. Birincisi ve yaygın inanış, zeytinyağı ve türevlerinin ısıtıldığında besin değerlerini kaybettiğinin ya da zararlı yağlara dönüştüğünün düşünülmesi. Oysa yapılan araştırmalarda şu ana kadar zeytinyağı konusunda bu inanışları destekleyen bir bilimsel bulguya rastlanmadı. Hatta saf ve kaliteli zeytinyağı, yüksek sıcaklıklara karşı son derece dayanıklı yapısıyla dikkat çekiyor. İkinci sebep ise, soğuk zeytinyağının tat olarak sıcak zeytinyağına göre daha lezzetli olması. Bu konuda, kişisel görüşler ve yeme alışkanlıklarının etkili olduğu bir gerçek olsa da soğuk zeytinyağı tat olarak kesinlikle daha başarılı ve Anadolu’da bu yönde kullanımı daha yaygın. Yani, damak zevkimiz bu duruma alışık. Hal böyle olunca, soğuk zeytinyağı ihtiva eden yemekler bizim için daha lezzetli oluyor. Ülkemizin Ege kesimlerinde zeytinyağının kızartmalar dahil pek çok yemekte sıcak olarak kullanıldığını da tekrar hatırlatalım.

İşin sonucuna gelecek olursak, zeytinyağlı yemekler ve zeytinyağını ılık, soğuk ya da sıcak, nasıl istiyorsanız o şekilde tüketebilirsiniz. Dolaptan çıkardığınız ya da size çok soğuk gelen zeytinyağlı yemeklerinizi ısıtabilirsiniz.

Zeytinyağlı Yemekler Buzdolabında Ne Kadar Dayanır?

Tükettiğimiz yiyecekleri alırken dikkat ettiğimiz hususlar kadar, saklama koşullarına da dikkat etmemiz gerektiği su götürmez bir gerçek. Doğru koşulda saklanmadığı zaman, besin maddeleri çok tehlikeli formlara bürünebilir ve sağlığımız üzerinde olumsuz etkiler yapabilir. Özellikle, pişirilmiş yemekler ve yiyecekler bozulmaya çok daha fazla yatkındırlar.

Hepimizin bildiği üzere, tüm yemekler bizler için olduğu gibi pek çok canlı organizma için de besin kaynağıdır. Bu nedenle, özellikle bakteriler, yemeğin “bozulma” diye tabir ettiğimiz sürecinde önemli rol oynar. Bakteriler çiğ besinlerin bozulmasında yine etkin faktörlerdir; ancak çiğ besinlerin saklanması ve bakterilerden korunması pişmiş yiyeceklere göre daha kolaydır.

Pişmiş yiyecekler ya da yemekler farklı kategorilere ayrılırlar. İçinde et ihtiva eden yemekler daha çabuk bozulma eğilimi gösterirken, sebze yemekleri buzdolabında daha uzun süreler dayanabilir.

Peki, konumuz olan zeytinyağlı yemekler buzdolabında ne kadar dayanır? Zeytinyağlı yemekler, standart buzdolabı koşullarında (+4 C⁰), 3 ila 7 gün arasında dayanabiliyor. Zeytinyağının kalitesine bağlı koruyucu etkisi, ortamın serin ve kuru oluşu sürecin uzunluğunu etkiliyor. Ayrıca, yemeğin içeriği de sürenin uzunluğunu etkileyen bir diğer önemli kriter. Eğer zeytinyağlı yemek yalnızca sebze içeriyorsa, 7 günlük süreci rahatça geçirebiliyor; ancak yemeğin içerisinde et ürünü varsa, süre 3 gün civarlarına kadar kısalıyor.

Zeytinyağlı yemekler buzdolabında ne kadar dayanır? sorusunun cevabı her ne kadar bugüne kadar yapılan denemelere dayanıyor olsa da, buzdolabında sakladığınız yemeği tüketmeden önce bozulup bozulmadığını kontrol etmenizde büyük fayda var.

Zeytinyağlı Yemeklerin Faydaları

Zeytinyağlı yemekler, hem içindeki zeytinyağı sayesinde hem de genel olarak sebze ağırlıklı olmaları nedeniyle son derece sağlıklı besinlerdir. Deniz ürünleri ve kırmızı et içeren zeytinyağlı yemek tarifleri de yine mutfaklarda yer alan ve sıkça tüketilen besinlerdir. İçerisinde yapay ve sağlıksız herhangi bir ek madde içermeyen zeytinyağlı yemek tarifleri, insan sağlığı için mucizevi etkilere sahip. Genel olarak bakacak olursak, zeytinyağı ve zeytinyağlı yemeklerin sağlığa faydaları şu şekilde sıralanıyor:

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, sağlıklı kilo kaybında önemli yardımcılardır.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, metabolizmayı düzenler.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, sindirim sistemini düzenler ve mideyi rahatlatır.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, kalp sağlığına iyi gelir.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, cilt sağlığı için önemlidir.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, karaciğeri temizler.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, diyabet tedavisi alanlar için çok faydalıdır. Kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur.

- Zeytinyağı ve zeytinyağlı yemekler, stresi azaltır ve vücutta yatıştırıcı bir etki yaratır.

Zeytinyağlı Yemek Tarifleri

Zeytinyağlı yemek tarifleri her kültürde ve her ülkenin mutfağında çeşitlilik göstermekle beraber, dünyanın pek çok yerinde aynı tarifin kullanıldığı küresel çapta ünlü tariflerin de olduğu biliniyor. Dünya üzerinde zeytinyağı ile yapılan yüzlerce yemek var. Ülkemiz, bu tariflerin pek çoğuna ev sahipliği yapan ve bu tariflerden çıkan sanat eserlerinin sıklıkla tüketildiği bir coğrafyada yer alıyor. Zeytinyağlı yemek tarifleri içinden en seçkin tarifler Anadolu topraklarından dünyaya uzanıyor. Sizler de zeytinyağı tutkunuysanız, zeytinyağlı yemek tarifleri sizin için biçilmiş kaftan diyebiliriz.

Eğer, zeytinyağına yeni alışıyorsanız zeytinyağlı yemek tarifleri konusunda damak tadınıza uygun olanları seçmek, öncelikle onları denemek, alışma sürecinize faydalı olacaktır. Zaten, bir kez zeytinyağlı yemek keyfine tutulursanız bir daha asla vazgeçemeyeceksiniz.

Zeytinyağı tutkunlarına ya da zeytinyağlı yemekler yeni ilgi alanı olanlara, gönül rahatlığıyla deneyebilecekleri, pek çok yemek tarifi bulunuyor. Özellikle Ege Bölgesi’nden harika zeytinyağlı tarifler ülkemizde mutfakların en özel köşesinde kendilerine yer buluyor.