Ekmekler ve Ekmek Tarifleri

Ekmek belki de insanoğlunun bitkisel gıda ile tanıştığı günden bu yana yaşattığı en önemli beslenme ve mutfak kültürü ürünü olabilir. Ekmek hemen her coğrafyada, her dönemde, farklı formlarda olsa da insanların beslenme diyetlerinde bulunan bir gıda ya da ek gıda denebilir. Doğu Asya ve Güney Asya bölgelerinde çok yaygın olmayan ekmek bunun dışında kalan bölgelerde ise farklı tüketim yoğunluklarında olsa da genel manada hemen herkes tarafından tüketiliyor. Ekmeği bu denli popüler bir gıda yapan ise bazı sebepler var.

Bunlardan ilki ekmeğin çok antik bir gıda maddesi olması ve insan medeniyetinin başlangıcından beri sofralarda yer almasından gelen alışkanlıklar. İnsan medeniyetinin başlangıç noktalarından biri kabul edilen Mezopotamya’da tahıl ürünlerinin yaygın yetiştirilmesi ve su ile bu tahılların un formu karıştırıldığında ortaya bir çeşit ekmek çıkması insanların ekmeği çok uzun yıllardır sofralarında bulundurmalarına yol açmış durumda.

İlk ekmeğin Mezopotamya ve daha alt bölgelerde yayılış gösteren Babil İmparatorluğu zamanında, M.Ö. 4000’li yıllarda yapıldığına işaret eden bulgular var. Ancak daha eski medeniyetlerde de ekmek türevi gıdalar olduğu tahmin ediliyor. İlk mayalı ekmek ise M.Ö 2.600’lü yıllarda Mısırlılar tarafından yapılmış. Hal böyle olunca ekmek insanoğlunun mutfak kültüründe çok önemli ve özel bir yer tutuyor.

Ekmeğin popüler bir gıda olmasındaki sebeplerden biri de oldukça basit malzemeler ile yapılabilmesi ve düşük maliyeti. Her kesimden insanın yiyebileceği bir gıda olması ekmeği beslenme alışkanlıklarında ön plana çıkarıyor. Ayrıca ekmek yapımının çok basit olması ve en temel düzeyde bir mutfakta bile ekmek yapılabiliyor olması, bazı ekmeklerin uzunca süreler dayanması gibi etkenler de ekmeğin insanların beslenme diyetinde önemli bir yer tutmasına neden oluyor.

Ekmek tüketimi bugün uzmanlar tarafından çok tavsiye edilmese de yine de sağlıksız olduğu düşünülen beyaz ekmek veya katkı malzemesi ihtiva eden ekmeler de dahil olmak üzere dünyada ekmek tüketimi halen oldukça yaygın. Bu da yine ekmek kültürünün insanlar üzerindeki büyük etkisini işaret ediyor.

Ekmek Nedir?

“Ekmek nedir?” sorusunun cevabı aslında oldukça basit. Bugün dünya üzerinde çok farklı tarzlarda yapılan belki de binlerce ekmek çeşidi olmasına karşın temelde ekmek un ve su ile yapılan bir gıda ürünü olarak tanımlanabilir. Ekmek ayrıca birçok kültürde yemeğin yanına katık olarak kullanılıyor ve bir nevi ek gıda olarak tüketiliyor. Bunun yanında ekmeğin başrolde olduğu birçok senaryo da dünyanın farklı mutfaklarında mevcut. Elbette bugün ekmek yalnızca su ve undan üretilmiyor.

Günümüzde ekmek çeşitleri birçok farklı baz malzemeden yapılabiliyor. Öyle ki ekmeğin temel malzemesi olarak kabul edilen tahıl unu bile yerini farklı unlara ya da bakliyatgillere bırakmış durumda. Ancak temel olarak, insanın keşfettiği ilk ekmek neler ihtiva ediyordu diye bakarsak karşımıza çok basit malzemeler çıkıyor. Un ve su ile ekmek yapmak mümkün. Bunun yanında bugün yufka, lavaş gibi isimler verilen ya da dünyanın farklı yerlerinde yapılan mayasız, açık ekmekler genellikle un, su ve tuz kullanılarak üretiliyor. Ekmek denildiğinde aklımıza ilk gelen beyaz ekmek ve türevleri ise beyaz un, instant ya da yaş maya, ılık su ve tuz kullanılarak yapılabiliyor. Bazı ekmekler süt, ekşi maya vb. ürünler de ihtiva edebiliyor.

Hatta bu malzemelerin dışında bile ekmeğe onlarca farklı malzeme eklenebildiği gibi unsuz ekmek, glütensiz ekmek gibi temel malzemelerden uzaklaşılan ekmek çeşitleri olduğunu da söylemek gerek. Dünya mutfağının ortak kültürü olan ekmek birçok farklı tarif ve formda karşımıza çıkıyor.

Dünyaca Ünlü Ekmekler

Hep tekrarladığımız gibi ekmek dünyada çok yaygın ve temel bir gıda olduğu için aynı zamanda uzun yıllardır insanlar bu gıdayı yoğun şekilde tükettiği için çok fazla farklı ekmek çeşidi mevcut. Bu ekmek türleri arasından ise genellikle bir bölgeye, ulusa ait popüler ekmek çeşitleri zaman içinde mutfak kültüründe ön plana çıkmayı başarıyor diyebiliriz. Dünyaca ünlü ekmekler veya dünyaca ünlü ekmek çeşitleri genellikle tüm dünya tarafından bilinen ve sevilen ekmeklerden oluşuyor. Bu kategoriye giren birçok ekmek global bazda çok popüler ve artık farklı ülke mutfakların da bile yoğun şekilde kullanılıyor.

Dünyanın en ünlü ekmekleri söz konusu olduğunda akla ilk olarak; Fransızların dünyaya armağanı Fransız baget ekmeği, İtalyanların basit ama harika ekmeği ciabatta, tam bir ekmek olmasa da ekmek gibi tüketildiği için Alman pretzel ekmeği, tabii ki Amerikan burger ekmeği, Türkiye’den ekşi mayalı köy ekmeği, yine burgerlerde de kullanılan Fransız Brioche ekmeği, İtalyanların kek mi börek mi dedirten Foccahia ekmeği, Hindistan ve civarında çok popüler olan naan ekmeği ve buna benzer olan Türk lavaşı, Meksika taco ekmeği gibi ekmek çeşitleri geliyor diyebiliriz.

Evde Yapılabilen Ekmek Tarifleri

Evde ekmek yapmak çok eski bir kültür. Hatta Türkiye baz alındığında Anadolu’da eski dönemlerde ve nerdeyse 40-50 yıllık zaman öncesine kadar büyük çoğunlukla insanların ekmeklerini evlerde kendilerinin yaptığı biliniyor. Bu farklı coğrafya ve kültürlerde de oldukça yaygın bir iş. Bugün ekmek daha çok dışarıdan alınan bir gıda haline gelmiş olsa da evde ekmek çeşitlerinin yapımı devam ediyor. 2019 yılında baş gösteren ve maalesef çok sayıda insanın ölümüne neden olan Covid-19 salgını döneminde yaşanan kapanmalar evde ekmek yapımını yeniden popüler hale getirdi. Böyle acı bir olaydan dolayı olması bir yana evde ekmek yapımının artması ortaya farklı türden tariflerin çıkmasına da öncü oldu. Ayrıca insanlar evde ekmek yapmak için mutfak şefleri, ekmek yapma makineleri, konveksiyonel fırınlar, ekmek pişiriciler gibi farklı küçük ev aletleri de edinmeye başladı. Bu da farklı bir sektörün gelişimine de öncü oldu.

Artık evde ekmek yapmak sağlıklı beslenmenin ve temiz gıda tüketiminin bir sembolü olarak görülüyor. Ayrıca evde birçok yardımcı ekipman olması da evde yapılabilecek ekmek tarifleri açısından tüketicilere büyük çeşitlilik sağlıyor. Günümüzde evde gerekli ekipmanlar var ise ve yapılmak istenen ekmeğin tarifine ait gerekli malzemeler mevcutsa ya da temin edilebiliyorsa neredeyse yapılamayacak ekmek yok denebilir. Elbette büyük ustalık gerektiren birkaç istisna tarif evlerde yapılamayabilir. Ancak genel olarak evde ekmek yapmak artık oldukça kolay. Zaten basit tarzda mayalı ekmekler ve mayasız ekmekler uzun yıllardır evlerde yapılıyordu. Artık evlerde artizan ekmek, diyet ekmek, glutensiz ekmek gibi farklı tipte ekmekler yapmak ve farklı ekmek tarifleri uygulamak mümkün.

Farklı Ekmek Tarifleri

Farklı ekmek tarifleri tamamen farklı mutfak kültürlerinin ve beslenme alışkanlıklarının ürünü. Tüm dünya düşünüldüğünde ve dünyanın büyük bölümünde yoğun şekilde ekmek tüketildiği düşünüldüğünde ortaya birçok farklı ekmek tarifi çıkması da hiç ilginç değil. Aynı ülkenin farklı bölgelerinde hatta çok yakın yörelerde bile birbirinden farklı birçok ekmek çeşidine rastlamak da mümkün. Bu nedenle dünya üzerinde kaç ekmek çeşidi ve kaç farklı ekmek tarifi var bilmek çok kolay değil. Ancak yalnızca Türkiye’de bile 1000 civarında ekmek çeşidi olduğu biliniyor. Ülkemizdeki çeşitlilik bu denli yüksek ise dünyada binlerce ekmek çeşidi olduğunu tahmin ediyoruz ve farklı ekmek tarifleri tamamen mutfak kültürü, o bölgenin tarım kültürü ve tüketim alışkanlıkları nedeniyle ortaya çıkmış demek en doğru söz gibi görünüyor.

Diyet Ekmek Tarifleri

Artık sıradan ve standart ekmekler sağlıklı yaşamı bir hayat biçimi olarak benimseyenler tarafından pek tüketilmiyor. Sağlıklı yaşama özen gösteren insanlar daha çok halk arasında diyet ekmek olarak tabir edilen ekmek ürünlerini tercih ediyor. Bu hızla yayılan sağlıklı yaşamda diyet ekmek tercihi atağı haliyle ortaya yeni ekmek tariflerinin de çıkmasına neden oluyor. Yakın bir geçmişte diyet ekmek olarak yalnızca çavdar ekmeği, yulaf ekmeği ve kepekli ekmek gibi günümüzün sıradan ekmek çeşitleri tüketilirken bugün diyet ve sağlıklı yaşam menülerinde ketojenik ekmek çeşitleri, glütensiz ekmek çeşitleri, unsuz ekmek çeşitleri gibi birçok farklı ürüne rastlamak mümkün. Aynı zamanda diyet yapan veya sağlıklı yaşam sürdüren kişiler beyaz un veya türevlerinden üretilen işlenmiş ekmeleri tüketmek zorunda kalıyorlarsa bu durumda mayasız ekmek çeşitleri tercih ediyorlar. Hazır maya veya instant maya da diyet ekmek tarifleri içerisinde pek yer almıyor.

Diyet ekmek tariflerine örneğin ketojenik badem ekmeği tarifi verilebilir. Badem unundan ve kabartma tozu kullanılarak yapılan bu tarif tahıl unu ve maya içermiyor. Bu nedenle ketojenik diyet içinde bulunanlar yani fazla karbonhidrat almak istemeyenler için çok ideal. Bunun gibi tarifler ile diyet ekmek tarifleri listesi genişletilebilir.